Foto: John Brussel
In de nieuwste Atlas voor gemeenten is Leiden met stip gestegen van plek 11 naar plek 3. In deze ranglijst worden de vijftig grootste gemeenten van Nederland op meer dan vijftig indicatoren vergeleken. Daarbij wordt gekeken naar onder andere werkgelegenheid, universiteiten, aanwezigheid van groen, woningprijzen en culturele voorzieningen. Leiden is dus een van de aantrekkelijkste steden van Nederland om in te wonen. Een mooie opsteker om samen te blijven werken aan een levendige stad!
'De sfeer in Leiden vind je bijna nergens anders'
In 2021 is de beleidsnota warenmarkt- en retail- beleid Leiden 2021 vastgesteld. Daarin zijn voor zowel de warenmarkten als de retail acties benoemd. Deze acties moesten nog wel geconcretiseerd worden. Dat is vorig jaar gebeurd in een Uitvoeringsplan. Vanuit Centrummanagement Leiden kwam de reactie dat het vooral acties betrof voor de lange(re) termijn. Corona, energie- crisis, inflatie en personeelstekorten spelen de ondernemer nú parten. Gezamenlijk hebben het Centrummanagement Leiden en de gemeente vervolgens het Actieplan impuls Leidse lokale economie opgesteld met daarin acties die op korte termijn al konden worden uitgevoerd. Gijs Holla, centrummanager sinds januari 2020, en Fleur Spijker, sinds vorig jaar wethouder op het gebied van economie, kennis, sport en gezondheid, geven uitleg over wat er al is gedaan en wat er op stapel staat.
Aantrekkelijke stad
Toen Fleur na haar studie halverwege de jaren negentig in Leiden terugkwam, vond ze het hier maar karig. “Als je ziet wat er sindsdien allemaal gebeurd is, dat is echt fantastisch.” Ze krijg bijval van Gijs. “Het Leiden van nu is echt een ander Leiden dan toen ik hier in 1995 kwam studeren. Het is een hele aantrekkelijke stad geworden. De binnenstad is echt enorm opgeknapt, maar er zijn dingen die nog beter kunnen. Toen ik kwam was er één terrasboot. Kijk nu eens hoe gezellig het buiten is. De sfeer die je hier hebt, vind je bijna nergens.”
Gijs: 'We willen de Leidse binnenstad als huiskamer van de Leidse regio onder de aandacht brengen'
Perspectief
Vorig jaar zomer dacht iedereen dat alles weer normaal zou worden. Corona was immers voorbij. Totdat de energiecrisis erin knalde en er sprake was van een torenhoge inflatie. In gesprekken met ondernemers nam Gijs een negatieve teneur waar. “Eigenlijk misschien nog wel negatiever dan tijdens corona. In de coronaperiode had iedereen het gevoel van we doen het samen, maar daarna stond iedereen er helemaal alleen voor. Ik heb een brandbrief naar Fleur gestuurd: ondernemers vragen zich af wat ze moeten doen, of ze hun contract wel moeten verlengen en of ze het überhaupt wel gaan redden met die hoge energieprijzen. We moeten op enige manier perspectief bieden voor ondernemers. Daarom moeten er concrete acties in 2023 en 2024 komen.” Dit heeft geleid tot het opstellen van het Actieplan impuls Leidse lokale economie. Fleur was ook voornemens een aantal concrete acties op te zetten. “Als voorbeeld hebben we in het beleidsakkoord opgenomen dat er extra toiletten moesten komen en dat de coronaterrassen op bepaalde plekken definitief gemaakt konden worden, omdat we gezien hebben dat dat zoveel gezelligheid met zich meebrengt. We gaan ook de vergunningsverlening voor ondernemers onder de loep nemen. Ze moeten zich welkom voelen als ze iets willen ondernemen.”
Stip aan de horizon
“We hebben eigenlijk alles op een rij gezet, zodat het voor iedereen duidelijk is wat we nu gaan doen”, vervolgt Fleur. “Het ging met name om die stip aan de horizon, zodat ondernemers ook weer perspectief kregen. We gaan gezamenlijk met die punten aan de slag en dat werkt, zeker ook met de inbreng van Gijs. Ook de gemeenteraad sprak waardering uit door meer geld vrij te maken.”
Een van de punten uit het Actieplan was om een aantal stegen aantrekkelijker te maken. “Er zijn workshops geweest met ondernemers uit de stegen, bewoners en andere belanghebbenden”, vertelt Gijs. “Wat zijn jullie ideeën om die steeg aantrekkelijker te maken? Er zijn heel veel leuke ideeën geopperd. Wij zijn nu samen met de gemeente in gesprek of we die ideeën concreet kunnen maken. Rond deze zomer willen we al laten zien wat we concreet gaan doen.”
Fleur: 'Het ging met name om die stip aan de horizon, zodat ondernemers ook weer perspectief kregen'
Zaterdagmarkt
Een ander voorbeeld is de zaterdagmarkt, die een hele belangrijke rol heeft en voor ontzettend veel sfeer zorgt. Kan die niet uitgebreid worden richting de Aalmarkt, zodat daar ook die sfeer erin komt?Gijs: “Op de zaterdag tijdens de Lakenfeesten gaan we dat voor het eerst proberen. Daarna gaan we goed evalueren. Wat brengt het op, wat zijn nog de uitdagingen en krijg je daar dan ook die bezoekersstroom?”
Fleur geeft aan dat de gemeente meteen aan de slag is gegaan met de terrassen. Wie een coronaterras heeft gehad, kon aangeven of dat definitief gemaakt moet worden. “We hebben een eerste check uitgevoerd wat wel en niet kan. Je moet ook naar verkeer kijken. Daar is een lijst met kansrijke terrassen uitgekomen. Die aanvragen worden nu allemaal officieel ingediend en er wordt gekeken of die vergunningen verleend kunnen worden. Verder gaan we kijken hoe we ondernemers goed van dienst kunnen zijn met de vragen die ze hebben en met de vergunningen die ze willen aanvragen.”
Toiletten
Zowel Fleur als Gijs hecht veel waarde aan ruim voldoende toiletten in de stad. “Binnenkort komt in de Stadskrant te staan waar we extra toiletten hebben gerealiseerd”, zegt Fleur. “Dat is voor heel veel mensen belangrijk. Ze durven bijvoorbeeld niet een wat langere afstand te wandelen of naar de stad te gaan als ze vaak hoge nood hebben. We zijn nu heel veel toiletten aan het realiseren die ook in de HogeNood-app staan.”
“Dat is een mooi voorbeeld van hoe we samen- werken”, haakt Gijs in. “Als Centrummanagement beheren wij die HogeNood-app. We zetten nieuwe locaties er in, maar we benaderen ondernemers ook of zij hun toiletten open willen stellen. Ondertussen is de gemeente hard aan de slag om openbare toiletten te organiseren waar je 24 uur per dag terecht kunt. Wij hebben ook gezorgd dat op de informatieborden in de stad een QR-code komt te staan, waardoor je via de HogeNood-app kunt zien waar je naar het toilet kunt gaan.” Uiteraard zijn er ook grotere plannen die wat meer tijd vergen, zoals de ophoging en uitbreiding van de Haarlemmerstraat parkeergarage, maar ook de fietsenstalling aan de Breestraat-Hartebrugkerk. “Daar is besluitvorming al ver gevorderd”, weet Fleur. “Dan duurt het even voordat het gebouwd en gerealiseerd is, maar dat is allemaal al in gang gezet.”
Huiskamer van de Leidse regio
Onlangs lichtte Gijs tijdens de Binnenstadsborrel al een tipje van de sluier op. Zo wordt onder het mom van ‘Trakteer jezelf op Leiden’ de regionale marketingcampagne voortgezet om mensen uit de dorpen rondom Leiden te verleiden om op welke dag dan ook naar Leiden te komen om iets te eten, te drinken, naar het theater te gaan of lekker in de Haarlemmerstraat en de leuke winkelsteegjes te shoppen. “We willen de Leidse binnenstad als huiskamer van de Leidse regio onder de aandacht brengen. Als je iets leuks, zoals een boek of schoenen, nodig hebt, moet je automatisch aan Leiden denken en de bus, de fiets of de auto pakken om hier naartoe te komen.” Fleur vindt de Garenmarkt een mooi voorbeeld van hoe het is geworden. “Echt fantastisch. Als het mooi weer is, zit iedereen daar lekker, iemand speelt op een gitaar en dat alles omgeven door bloemen. Dat is echt heel mooi.”
Uniek
Gijs spreekt in zijn rol vaak centrummanagers uit andere steden. Zij kijken met bewondering naar wat er in Leiden gebeurt. “De manier waarop zo’n actieplan tot stand is gekomen, vind je nergens. Heel veel steden hebben die uitvoeringsnota, maar dat wij samen tot een actieplan komen en daar de schouders onder zetten is uniek.”
“Dat komt doordat Leiden een compacte stad is, waardoor de lijnen ook heel kort zijn”, verduidelijkt Fleur. “Dat maakt dat je elkaar weet te vinden en dat je slagkracht hebt met elkaar. We betrekken ook vastgoedeigenaren erbij. Zij moeten hun pand ook wel eens opknappen en dan hebben zij ook belang bij een goede openbare ruimte. Je probeert dingen te combineren en kiest voor overleg.” “Vastgoedeigenaren kunnen hun pand opknappen, de gemeente kan iets in de openbare ruimte doen en wij als ondernemersvereniging kunnen dan zorgen voor mooie versiering boven de straat of voor extra groen”, vult Gijs aan. “Als het allemaal rond de Aalmarkt en de Catharinasteeg goed loopt zoals wij dat willen, krijgt dat echt wel een impuls; zowel de invulling als de openbare ruimte.” “Hetzelfde geldt voor erfgoed”, zegt Fleur. “Iedereen ziet nu in de binnensteden erfgoed gecombineerd met klimaatadaptatie. Daar moeten wij ervaring in opdoen. De een wil zijn pand goed laten zien, de ander vindt dat het leefbaar moet blijven en dan heb je dus vergroening nodig. Het Rijk biedt subsidies om ervaring hierin op te doen.”
Stadsbreed
Criticasters werpen op dat het Actieplan uitsluitend gericht is op de binnenstad. Fleur spreekt dat tegen. Het Actieplan is stadsbreed. “Je ziet dat bepaalde maatregelen wel uitsluitend voor de binnenstad zijn, maar andere maatregelen, zoals de vergunningsverlening, zijn stadsbreed. Ik heb tegen de gemeenteraad gezegd dat ik inzichtelijk wil maken wat ik in de wijkwinkelcentra ga doen. Bijvoorbeeld het Diamantplein, maar ook de Kopermolen waar we enorm investeren in de openbare ruimte. Ik maak dan ook inzichtelijk wat eventueel nog extra zou kunnen. Dan kan de gemeenteraad kijken of er nog een schepje bovenop mag richting de begroting. In principe doen wij echter al heel veel in de wijkwinkelcentra. Waar we investeren in openbare ruimte en mobiliteit, nemen we direct de vergroening mee. We zijn heel intensief bezig om dat te koppelen. Als we met harde stenen bezig zijn, zijn we ook direct bezig met de vergroening om de stad mooi en leefbaar te maken.”
Vorig jaar zomer stond de stad in bloei, letterlijk. “Dat was heel erg leuk om te zien”, herinnert Gijs zich. “De openbare ruimte van plekken waar de meeste mensen 20 jaar geleden kwamen, waren sleets en oud. De Breestraat, de Garenmarkt en de Lammermarkt zijn opgeknapt. Er zijn nog een paar plekken rondom het station, waar de gemeente hard aan de slag is om die impuls te geven en wij ons ermee bemoeien dat die impuls er zo snel mogelijk moet komen. Dan gaat het om de kwaliteit van de openbare ruime en de vergroening.”
“Het Singelpark is ook een trekpleister”, meent Fleur. “Veel steden zijn hier komen kijken hoe we dat hebben gedaan. Dat straalt af op de hele stad. We zijn in de stad ook bezig met de riolering en pakken dan direct de vergroening mee. Dat doen we in nauw overleg met bewoners en andere gebruikers. Dat ga je nu zien. Als je ziet wat we allemaal nog in de planning hebben staan, ook qua investeringen - we hebben het allemaal al financieel uitgezet -, dan gaat het ook daadwerkelijk gebeuren.”
Verduurzamen
Tegenvallers waren er uiteraard ook. “De stijging van de energielasten hadden we niet helemaal voorzien toen we met het warenmarkt- en retail- beleid bezig waren. Die hoge energielasten zijn nu een extra driver om ook echt te verduurzamen.” “Soms duurt iets langer dan gehoopt”, vindt Gijs. Hij doelt op de voorkant van het centraal station en het busstation. “Dat is een discussie die al heel lang speelt en dat zorgt er ook voor dat daar nog niet die stap is gemaakt die in een groot deel van de binnenstad al wel is gemaakt.”
Fleur vult aan: “We hebben bij het Rijk 190 miljoen euro binnengehaald om te zorgen dat dat station vernieuwd wordt. Alleen zo’n Rijkstraject duurt wel een paar jaar, maar het komt er echt aan. Het geld is gereserveerd. Dan kunnen we ook de verbinding van het snel groeiende Leiden Bio Science Park naar de stad maken.”
Gijs Holla is 47 jaar en woont al sinds 1995 in de binnenstad van Leiden. De oorspronkelijk uit Blerick afkomstige Gijs woont samen met zijn partner Wei. Hij kwam naar Leiden om bestuurskunde en politicologie te studeren. Bestuurskunde hield hij na anderhalf jaar voor gezien, maar politicologie bleek een schot in de roos. Tussen 2006 en 2019 heeft hij in de Leidse gemeenteraad gezeten, soms als duo. Sinds januari 2020 is hij Centrummanager. “Van mijn eigen buurt, zeg ik altijd maar. Elke ondernemer is mij even lief, alleen heb ik als aandachtsgebied de binnenstad en het stationsgebied.”
Fleur Spijker is in 1971 in Leiden geboren. Via wat tussenstapjes verhuisde het gezin van de Kooi naar de Merenwijk. Na haar studie rechten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam te hebben afgerond, ging Fleur de advocatuur in, aanvankelijk bij Geelkerken en Linskens. Vervolgens werd Fleur, die al 32 jaar samen is met haar man Piet, voor de Zuidas gevraagd, waar ze korte tijd later partner is geworden. In 2016 begon Fleur bij TeekensKarstens advocaten notarissen, maar in 2018 nam ze afscheid om wethouder Duurzame Verstedelijking te worden. Fleur was al in 1994 lid geworden van D66 met stedelijke ontwikkeling in haar pakket. In 2022 is Fleur wethouder geworden met als aandachtsgebieden economie, kennis, sport en gezondheid. Fleur en Piet hebben drie kinderen: Storm (18 jaar), Zilver (20 jaar) en Tijmen (22 jaar).
